Niềm tin vào ngân hàng trung ương suy giảm, nguyên nhân quan trọng của sốt vàng

Henry 14/10/2025 Phân tích cơ bản, Tin tức, Trang chủ

Giá vàng thế giới tăng dữ dội trong thời gian gần đây, và một trong những nguyên nhân chính được cho là sự suy giảm niềm tin của nhà đầu tư vào các ngân hàng trung ương…

Ảnh minh họa – Ảnh: Bloomberg.

Sốt vàng không chỉ là một hiện tượng tài chính đơn thuần mà còn phản ánh việc các nhà hoạch định chính sách tiền tệ đang chịu áp lực lớn từ các chính trị gia.

Chỉ vài ngày sau khi Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền của Nhật Bản có thủ lĩnh mới, giá vàng lần đầu tiên trong lịch sử vượt ngưỡng 4.000 USD/oz. Điều này không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên.

Bà Sanae Takaichi, tân Chủ tịch LDP và có khả năng sẽ trở thành thủ tướng mới của Nhật, được biết đến là một người ủng hộ chính sách tài khóa và tiền tệ nới lỏng. Bà mong muốn có thêm các biện pháp kích thích kinh tế và có thể muốn Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) hỗ trợ cho chính sách của bà bằng cách không tăng lãi suất quá nhiều. Tin tức về việc bà Takaichi được bầu đã khiến đồng yên giảm giá, trong khi giá cổ phiếu và lợi suất trái phiếu chính Nhật Bản cùng tăng mạnh.

BA GIAI ĐOẠN CỦA SỐT VÀNG

Sự kiện trên chính trường Nhật Bản đã góp phần vào đà tăng của giá vàng trong năm nay, đưa mức tăng của giá kim loại quý này từ đầu năm lên hơn 50%. Có thể nói, Mỹ không phải là quốc gia duy nhất mà các khoản nợ khổng lồ và sức ép chính trị đang đặt ra rủi ro đối với giá trị của các đồng tiền giấy như đồng USD và các ngân hàng trung ương phát hành những đồng tiền đó – theo tờ Wall Street Journal.

Hồi tháng 9, ông Nigel Farage – lãnh đạo đảng Cải cách Vương quốc Anh, người hiện đang dẫn đầu trong các cuộc thăm dò ở Anh – chỉ trích Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) về việc cơ quan này bán ra trái phiếu, dẫn tới tổn thất và áp lực tăng lãi suất khiến người nộp thuế phải chịu thiệt hại.

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) – với vị thế được thiết kế gần như độc lập hoàn toàn khỏi các chính trị gia – hiện vẫn an toàn. Nhưng áp lực lên ECB cũng có thể gia tăng. Mới tuần trước, Pháp chứng kiến thủ tướng thứ tư từ chức trong hơn một năm qua trong bối cảnh bế tắc về vấn đề thắt chặt ngân sách. Ở cả Pháp và Đức, các đảng dân túy từng ủng hộ việc từ bỏ đồng euro đang dẫn đầu trong các cuộc thăm dò.

Đợt tăng giá này của vàng đã diễn ra qua nhiều giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên bắt đầu sau khi các quốc gia phương Tây đóng băng dự trữ ngoại tệ của Nga sau khi chiến tranh Nga – Ukraine nổ ra vào năm 2022. Các ngân hàng trung ương và chính phủ nước ngoài – trong nỗ lực tìm kiếm một loại tài sản mà đối thủ không thể tịch thu – đã bắt đầu tích trữ vàng.

Giai đoạn thứ hai diễn ra vào tháng 4 năm nay, khi cuộc chiến thương mại của Tổng thống Trump leo thang làm suy yếu niềm tin vào Mỹ như một nhân tố ổn định của hệ thống kinh tế toàn cầu và vị trí ưu việt của đồng USD trong hệ thống đó.

Giai đoạn thứ ba bắt đầu vào cuối tháng 8, khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) báo hiệu sẽ cắt giảm lãi suất để ứng phó với thị trường lao động suy yếu, mặc dù lạm phát đang cao hơn mục tiêu 2% mà Fed đề ra. Sau đó, ông Trump – người đã kêu gọi giảm lãi suất suốt từ đầu năm – tìm cách gây áp lực lên chính sách tiền tệ bằng cách sa thải Thống đốc Fed Lisa Cook.

Theo giới chuyên gia, xu hướng tăng giá của vàng đang bắt đầu giống như một cơn sốt đầu cơ. Vàng không tạo ra thu nhập, vì vậy việc đánh giá liệu vàng có được định giá đúng ở mức 4.000 USD/oz hay không là điều không thể. Về mặt truyền thống, sức hấp dẫn chính của vàng đến từ việc vàng giống như một loại bảo hiểm giúp chống lại bất ổn địa chính trị hoặc kinh tế, hoặc sự suy giảm niềm tin vào các tài sản khác như đồng USD.

Ông Ken Griffin, CEO công ty quỹ quản lý Citadel, đề cập đến xu hướng mất giá của đồng USD trong xu hướng tăng giá của năm nay: “Các quốc gia, ngân hàng trung ương, nhà đầu tư cá nhân trên khắp thế giới giờ đây coi vàng như một tài sản trú ẩn an toàn theo cách mà đồng USD từng được xem”.

Tuy nhiên, chuyên gia Robin Brooks của Viện Brookings nhấn mạnh rằng đồng USD đã ổn định kể từ tháng 8 cho tới nay, nghĩa là sự tăng giá gần đây của vàng liên quan nhiều hơn tới sự xói mòn niềm tin vào tiền giấy.

Mặc dù tình hình khác nhau ở mỗi quốc gia, nhưng một điểm chung giữa Nhật Bản, Mỹ và các nước Tây Âu có chung là mức nợ công cao, hiện đang ở mức hoặc sắp đạt mức ba chữ số xét theo tỷ lệ so với tổng sản phẩm trong nước (GDP). Từ năm 2008 đến 2022, nợ công của các nền kinh tế phát triển đã tăng vọt do các chính phủ phải vay nợ để ứng phó với ảnh hưởng cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và sau đó là đại dịch Covid-19.

Ban đầu, lãi suất đi vay thấp hơn nhiều so với tăng trưởng GDP danh nghĩa, nên những khoản nợ đó không phải là vấn đề lớn. Nhưng thực tế hiện nay đã khác do lãi suất đã cao hơn trước.

NỢ CÔNG THIẾU BỀN VỮNG VÀ ÁP LỰC LÊN CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

Trong một báo cáo gần đây, ngân hàng Morgan Stanley lưu ý rằng tại các nước phát triển, “trong năm qua, tăng trưởng GDP danh nghĩa đã chậm lại, chi phí nợ vay nợ tăng, và thâm hụt ngân sách gia tăng – ba yếu tố cùng lúc đe dọa sự bền vững của nợ”.

Báo cáo nhận định đến năm 2030, mức lãi nợ công của các nền kinh tế này sẽ bằng với tốc độ tăng trưởng kinh tế. Việc ngăn chặn sự bùng nổ của nợ sẽ đòi hỏi các chính phủ phải đạt thặng dư ngân sách lớn chưa bao gồm tiền trả lãi, đồng nghĩa họ phải giảm mạnh chi tiêu hoặc tăng thuế. Nhưng các biện pháp này đang cho thấy là không nhận được sự ủng hộ từ phía các chính trị gia.

Khi trở lại Nhà Trắng nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Trump thừa hưởng một thâm hụt ngân sách hàng năm khoảng 6% GDP và mức nợ công gần đạt 100% GDP. Đến nay, chính quyền của ông hầu như chưa có biện pháp nào để thay đổi quỹ đạo của nợ công và thâm hụt ngân sách.

Thu ngân sách từ thuế quan có bù đắp cho việc cắt giảm thuế trong đạo luật khổng lồ về thuế và chi tiêu mà Quốc hội Mỹ thông qua vào tháng 7, nhưng nguồn thu đó có thể bị cắt giảm nếu Tòa án Tối cao Mỹ ra phán quyết bác bỏ một số loại thuế quan mà ông Trump đặt ra. Chính phủ Mỹ hiện đang đóng cửa vì Đảng Dân chủ yêu cầu một số trợ cấp chăm sóc sức khỏe phải được gia hạn, nhưng ông Trump và Đảng Cộng hòa không đồng ý.

Ông Trump nghĩ rằng có một cách dễ dàng hơn để giảm thâm hụt, và đó là Fed giảm lãi suất. Khi các ngân hàng trung ương chuyển ưu tiên từ chống lạm phát sang hỗ trợ Bộ Tài chính, một hệ quả thường là lạm phát tăng.

Nhà kinh tế trưởng Seth Carpenter của Morgan Stanley cho rằng không ai dám chắc Fed sẽ như thế nào sau khi Chủ tịch hiện tại Jerome Powell hết nhiệm kỳ. “Ông Trump đã có một số ứng cử viên, và ông ấy đã nói rõ về những gì ông ấy muốn” – ông Carpenter nói.

Cũng theo nhà kinh tế này, dưới sức ép chính trị, Fed có thể nới lỏng dần chính sách theo thời gian, đồng nghĩa một đồng USD yếu hơn, kỳ vọng lạm phát cao hơn, và giá vàng cao hơn so với bình thường.

Áp lực chính trị đối với chính sách tiền tệ cũng đang hình thành ở Nhật Bản. Bà Takaichi là người ủng hộ chiến lược “ba mũi tên” mà cố Thủ tướng Shinzo Abe từng theo đuổi để phục hồi kinh tế, gồm cải cách cơ cấu để tăng cường cạnh tranh, kích thích tài khóa và kích thích tiền tệ. Năm ngoái, bà nói rằng việc BOJ tăng lãi suất là sai lầm

Thị trường đang cho rằng Thống đốc BOJ Kazuo Ueda sẽ hành động chậm hơn trong việc tăng lãi suất. Vấn đề là cũng giống như ở Mỹ, lạm phát ở Nhật Bản đang cao hơn đáng kể so với trước đại dịch. Việc nhượng bộ yêu cầu của chính phủ đồng nghĩa chấp nhận nguy cơ lạm phát tăng cao hơn.

Lợi suất trái phiếu chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm vẫn còn khá thấp ở mức khoảng 1,6%. Nhưng chuyên gia Brooks lưu ý rằng lợi suất của trái phiếu chính phủ Nhật kỳ hạn 30 năm đã tăng mạnh, đặc biệt là kể từ khi bà Takaichi được chọn, và lợi suất của kỳ hạn này ngụ ý rằng lợi suất của kỳ hạn 10 năm sẽ tăng trên 4% trong 20 năm tới. Mô hình tương tự cũng xuất hiện ở lợi suất trái phiếu của các quốc gia khác – ông Brooks cho biết.

HỖ TRỢ KH ÁCH HÀNG: Mrs. Bích Thủy

Hotline (Zalo) : 0904 359 559